Al in het voorjaar had ik een serie reportages opgenomen van Louis Theroux, een Britse documentairemaker waar ik altijd met bewondering naar kan kijken. Zijn open houding, oprechte interesse en vooral zijn vermogen zijn eigen oordeel bij te stellen en zijn mening bij zichzelf te houden.
De afleveringen waren tijdens de eerste lockdown bij hem thuis gefilmd, waar hij in de geschiedenis dook van zijn eigen werk. Met veel mensen die hij de afgelopen 27 jaar heeft gevolgd voor zijn documentaires heeft hij nog steeds contact. Hij geeft bij elk verhaal een korte introductie, vertelt over zijn gevoel en gedachten en wat het met hem heeft gedaan of wat hij ervan heeft geleerd. Daarna volgen fragmenten uit de documentaires die flink binnen kunnen komen; zwaar verslaafde jonge mensen, studenten in de porno-industrie, neonazi gezinnen, doomsday preppers, homohaters… Voornamelijk in Amerika en een aantal in Engeland. Stuk voor stuk mensen met een overtuiging, een geloof, maar ook hoop en liefde. En nu, soms 20 jaar later, heeft hij weer contact met deze mensen. Om te zien en horen hoe het nu met ze gaat, hoe ze terugkijken op de documentaire en te praten over de toekomst.
De titel van de serie is “Life on the edge”, leven op de grens. De onderwerpen zijn heftig, confronterend en lokken uit. Uit de gesprekken komt naar voren dat er altijd een aanleiding is waarom deze mensen voor dit leven hebben gekozen. Opvallend vaak heeft dit met een trauma of verlies te maken.
Vanuit de theorie zijn er drie delen bij betrokken: het traumadeel, het overlevingsdeel en het gezonde deel. Wanneer je te maken krijgt met verlies of trauma is dit te heftig om in één keer te verwerken en dus treedt ons overlevingsdeel in werking dat ons beschermt tegen te heftige emoties. Elk mens heeft zijn eigen overlevingsstrategie, ook wel coping genoemd. Voorbeelden zijn het zoeken van heel veel afleiding, jezelf opsluiten, er juist veel over praten, praktisch te werk gaan, volledig op het werk storten, drank of drugs gebruiken etc.
En dan is er het gezonde deel, dit is het deel in ons dat beter wil worden, het gezonde verstand. Deze werkt als een soort regulator om het traumadeel en overlevingsdeel in balans te houden. Het wordt problematisch wanneer het overlevingsdeel het gezonde deel gaat overschaduwen. En dat is wat je terugziet bij de gevolgde personen in de documentaires; ze zijn zich volledig verloren in het overlevingsdeel. Er is sprake van geloof dat dit het juiste is, maar ook van hoop op een betere toekomst.
Wat mij nog het meeste raakte was de liefde die al deze mensen hadden en de risico’s die ze bereid waren hiervoor te nemen. Hoe slecht ze er soms ook voorstonden, ze zijn allemaal op zoek naar de liefde. Voor zichzelf, voor de ander, voor het leven. Gelukkig is het velen van hen gelukt om met de juiste hulp het gezonde deel te herstellen en hebben zij de liefde weer gevonden. Dit is wat ik iedereen deze kerst gun; de liefde. Want daar waar liefde is, is geloof en hoop.
De documentaires van Louis Theroux zijn grotendeels terug te vinden via NPO. Neemt jouw overlevingsdeel de overhand of heb je het vermoeden dat iemand in je omgeving hiermee worstelt? Praat erover en schakel professionele hulp in.
Ik wens jullie allemaal heel mooie, liefdevolle en warme feestdagen en hoopvol nieuwjaar!
