Tekst en fotografie: Alanda de Boer
In het buitengebied van Darp staat een landhek wagenwijd open. Op het hek staat te lezen: De Pluimerije. Hier moet het zijn: de tuin van Marjolein Bakker en haar man Jan-Jaap. De lange oprit naar de boerderij leidt je al langs de plek die voorheen weiland was. Sinds maart van dit jaar is het land omgetoverd tot een sociale voedseltuin.
Tussen de authentieke boswallen rondom hun boerderij hebben Marjolein en Jan-Jaap drie hectare land. Op een eerste deel is begin dit jaar een start gemaakt met de voedseltuin met groenten, kruiden, bloemen, fruit, schapen, ganzen en kippen. In de enorme moestuin staan de rijen groenten er keurig bij.
Voedseltuin De Pluimerije
Marjolein is samen met een aantal mensen druk bezig in de tuin. Gelukkig kan ze zich even losmaken om haar verhaal te vertellen en haar paradijs te laten zien. ‘We komen uit de stad en wilden vrij wonen. Dat kon hier. Achter het huis begon ik met een eigen moestuintje. Al snel kreeg ik er veel passie voor. Ik dook er helemaal in en volgde allerlei cursussen. Ook zag ik wat er allemaal gebeurt met het land. Met onder andere grote apparaten erop waarmee kunstmest geïnjecteerd werd. We zagen wat dat met de natuur deed. Hazen vlogen weg en zag je niet meer. Dat ging me tegenstaan, dat moet anders kunnen.’
Permacultuur
‘Ik ontdekte permacultuur, een methode waarmee je met de natuur meebeweegt, geen kunstmest toevoegt en niet bespuit. Het is zo’n toffe manier van tuinieren, met veel vaste groenten, veel onbekende soorten. Het is bovendien heel vriendelijk voor je rug want je hoeft niet veel kracht te zetten, niet te spitten en je werkt in een rustig tempo. Ideaal voor onze voedseltuin.’
Met haar zorgen over het klimaat, over de bodem en haar ontstane passie voor tuinieren ontstond het idee om de 3 hectare grond achter de boerderij om te zetten in een sociale voedseltuin. Het kostte haar een paar jaar om uit te zoeken waar te beginnen. Zo deden ze veel onderzoek bij vergelijkbare voedseltuin projecten.’
Een eerste start
Dit voorjaar begonnen ze met het omzetten van een derde van het terrein. Om iets met het weiland te kunnen, werd er eerst (toch) met een groot apparaat gefreesd. Daarna kon ze aan de slag: ‘We willen de bodem weer echt gaan opbouwen. We gaan onze voedseltuin niet intensief bemesten en zo min mogelijk met grote voertuigen eroverheen. Op de zandgrond legden we een dikke laag van 10 cm compost. Daarin planten we. Het bodemleven gaat dat omzetten. Onkruid wieden doen we met de hand. We gaan niet schoffelen, we laten de bodem zo veel mogelijk met rust zodat het bodemorganisme ook goed blijft. Dan krijg je supersterke planten.’
Geen groenafval
Een van de aspecten van permacultuur is dat de bodem bedekt blijft met loof of houtsnippers, zodat ongewenste kruiden geen kans krijgen. Door alles wat je snoeit te laten liggen ontstaat er een gezond bodemleven. ‘Bij worteltrekken laten we het loof bijvoorbeeld liggen. Dat werkt echt als een trein. Er hoeft niets naar de groenafval. Alleen planten met zaad voer je af of aan je dieren.’
Vaste gewassen
Naast de eenjarige groenten investeert Marjolein in vaste gewassen. ‘Door toevoeging van vaste groenten kun je er jaarrond van eten. Dat is interessant in een permacultuur moestuin. Van heel veel soorten is de voorloper een vaste plant geweest: naast boerenkool telen we eeuwig moes, een bladkool die je jaarrond kunt oogsten, terwijl je op boerenkool echt moet wachten. Naast gewone prei heb je oerprei. Ook hebben we bijvoorbeeld meerjarige artisjokken en rabarber.
Oogsttassen
Alle inspanningen resulteren in een prachtige tuin met mooie producten. ‘Alle gewassen zijn dit eerste jaar supermooi en goed gelukt. En we eten er vanaf begin mei met een behoorlijke groep mensen van. We hebben losse verkoop, maar ook oogsttassen die je kunt afnemen. Daarin combineer ik de bekende groenten met een klein beetje vergeten groenten. Op maandag stuur ik iedereen een informatiemail over wat er in de tas zit. Van de vergeten groenten doe ik er een recept bij om de mensen op weg te helpen. Palmkool doet het supergoed, koolrabi ook. Koolrabi kennen maar weinig mensen, maar het is een heel lekkere kool die je en warm en koud kunt gebruiken. Het blad kan je ook eten. Dat moet je mensen wel vertellen.’
Laten zien hoe het ook kan
Ook lokale horeca maakt in de keuken gebruik van de smakelijke en bijzondere producten van De Pluimerije. Hiermee bereiken de producten weer een andere doelgroep. Marjolein staat niet met haar producten op de markt of in de supermarkt. Een bewuste keuze. ‘De Pluimerije is ook een bewustwordingsproject waarin we mensen meenemen in “Hoe kan het ook”. Mensen die komen, vinden leuk om te zien waar de groente vandaan komt. Zo komt er iemand voor bietjes, dan trek ik ze voor haar uit de grond. We wonen in landelijk gebied, waar veel mensen een moestuin hebben, dus hoe dat werkt hoef ik echt niet iedereen uit te leggen. Maar onze filosofie over hoe we er hier mee omgaan, daarvoor laat ik mensen hier komen.’
Vrijwillig meewerken
Op deze woensdagochtend zijn enkele vrijwilligers aan de slag met oogsten, wieden en zaaien. ‘Bij ons draait het om verbinding. Niet alleen met de natuur, ook met elkaar. We doen het samen met anderen en ik merk dat veel mensen er behoefte aan hebben. Er staan mensen op die warm worden voor het idee en aanhaken. De een komt hier voor gezelligheid en de sociale contacten, de ander vindt het heerlijk om met de handen in de aarde te zijn. Weer anderen willen een eigen project binnen deze tuinen, met bloemen of kruiden.
Iedere dinsdag- en woensdagochtend werk ik hier met vrijwilligers in de tuin. Het animo verschilt, ik zie elke ochtend wel wie er komen, wie er zin hebben. Je gaat elkaar leren kennen, mensen krijgen meer in hun mars. De één komt af en toe om te ‘zijn’ in de natuur en de ander is die doener die graag wekelijks de handen uit de mouwen steekt. Het is allemaal goed. Iedereen die het leuk vindt om te komen is welkom!’
‘Het is hier een geweldige plek die inspireert. Ik had geen enkele kennis van tuinieren en leer hier veel. Het maakt me niet uit wat ze me laat doen. Dat kan maaien zijn of zaaien of peultjes plukken. Het gaat me om het bezig zijn, lekker buiten in de natuur.’
Jan Stijvers uit Havelte is een van de vrijwilligers die iedere woensdag in De Pluimerije te vinden is.
Iets doen van betekenis
De positieve reacties, de goede oogst en het enthousiasme van de vrijwilligers en afnemers van de groenten sterkten Marjolein om volgend jaar uit te breiden. ‘Het geeft veel voldoening. Het bestuur van de opgerichte stichting heeft haar draai gevonden, net als de vrijwilligers. En ik als tuinvrouw. De tijd is rijp voor dit soort dingen. De milieuproblematiek is heel groot op wereldniveau. Het is een fijn gevoel dat je hiermee zelf iets kunt doen aan duurzaamheid. Dit is heel tastbaar: je kunt hier iets doen wat echt van betekenis is. Niet gedacht dat het zo’n succes zou zijn!’
‘We willen een soortgelijke plek vinden om in een tiny huis te gaan wonen en werken in de natuur. Dit is een fantastische plek en Marjolein heeft het hier goed op de rit. Daar kunnen we wel jaloers op zijn. Het is heel inspirerend hier.’
Martin Kreft (Links op de foto naast Marjolein) is adviseur voor Verenigingen van Eigenaren op gebied van duurzaamheid. Hij is met Elisah Pals (oprichtster van Zero Waste Nederland, een platform dat afvalvermindering in de spotlights zet) uit Noord-Brabant een paar dagen op bezoek bij De Pluimerije. Het stel is een paar weken in het noorden om dergelijke projecten te bezoeken om inspiratie op te doen.
Plannen voor de voedseltuin
‘Dit was ons uitprobeerjaar. We kijken wat werkt wat niet, wat vinden de mensen lekker en wat minder. Het idee voor volgend jaar is dat gezinnen zich kunnen abonneren op de oogsttassen. Aan het begin van het seizoen meld je je aan en van half mei tot november kun je hier óf zelf oogsten óf je tas ophalen. Dan kunnen we op maat gaan telen. Zo kunnen we beter inhaken op de vraag en hoeven we niets weg te gooien. Uiteraard zaaien we een percentage te veel voor de spontane aanloop.’
Struintuin
‘Mijn doel is hier een divers landschap aan te leggen voor planten, dieren en mensen. Met een kruiden- en bloementuin, een boomgaard met verschillende soorten oude rassen, oogsten van bijvoorbeeld de hazelaar en de vlier, een gevarieerde voedseltuin met bekende en minder bekende soorten gewassen waaruit je jaarrond kunt oogsten. Er komt een waterpartij en een zonnebloemenveld. Het wordt een plek waar je lekker kunt struinen. Een imker plaatst een bijenstal, niet voor de honing, echt voor de bij. Voor wilde bijen komt er een insectenhotel.’
Terugdenkend aan de Voedselbank waar we elkaar ontmoetten: Om gezond en duurzaam voedsel ook bereikbaar te maken voor mensen met een kleine beurs gaat Marjolein ook een speciale tuin aanleggen voor de afnemers van de Voedselbank.
‘We willen een grote groep mensen uit de regio van verse groenten en bloemen voorzien. Met behulp van wie mee wil doen. Met elkaar het land bewerken en iets moois neerzetten waar we allemaal de vruchten van plukken. Ik denk dat we een aardige start hebben gemaakt.’
Passie voor de voedseltuin
Ik noem mezelf geen boerin, dit is een andere manier van boeren. Het is echt heel leuk. Het is heerlijk om buiten te zijn, om zo’n groot project te ontwikkelen. Op dit moment is het investeren en dat zal nog een paar jaar zo zijn. Dat is oké, het is onze passie. Op den duur hoop ik wel quitte te spelen of zelfs nog iets te kunnen verdienen om in de tuin te investeren. Nu gaan we eerst rustig het najaar in om alle plannen verder uitwerken.
Sociale voedseltuin De Pluimerije
bezoekadres: Busselterweg 6A, Darp
Tel. 06-23727413
info@pluimerije.nl
www.pluimerije.nl